Залилангийн хэрэгт өртсөн тохиолдолд яах вэ? Иргэдэд зориулсан гарын авлага

Оршил

Цахим орчин хөгжиж, санхүүгийн гүйлгээ хялбаршсан өнөө үед залилангийн гэмт хэрэг улам нарийсч, олон иргэн хохирох тохиолдол гарсаар байна. Гэнэтийн байдалд орж, эд хөрөнгө, сэтгэл санааны хохирол амссан иргэд хаана, хэнд, хэрхэн хандахаа мэдэхгүй будилж, цаг алдах нь бий.

Энэхүү нийтлэлээр залилангийн гэмт хэргийн хохирогч болсон тохиолдолд хуулийн дагуу ямар алхмуудыг хийх ёстой талаар дэлгэрэнгүй, ойлгомжтой мэдээллийг хүргэж, танд практик туслалцаа үзүүлэхийг зорьлоо.

Хууль зүйн үндэслэл

Залилах гэмт хэрэг гэж юу болох, түүнд ямар хариуцлага хүлээлгэдэг талаар Монгол Улсын хуульд тодорхой заасан байдаг.

Залилах гэмт хэргийн тодорхойлолт

Залилах гэмт хэргийг Эрүүгийн хуульд "бусдыг хуурч, эсхүл итгэлийг нь урвуулан ашиглаж бусдын эд хөрөнгө, эд хөрөнгийн эрхийг шилжүүлэн авах" үйлдэл гэж тодорхойлдог. Энэ нь дараах хэлбэрээр илэрч болно:

Хуурах: Бодит байдлыг гуйвуулах, худал мэдээлэл өгөх (жишээ нь, байхгүй барааг зарах, өндөр ашиг амлах).
Итгэл эвдэх: Танил тал, албан тушаалын байдлаа ашиглан итгэлийг нь олж авсны дараа эд хөрөнгийг нь завшиж, хуурч мэхлэх.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид залилах гэмт хэргийг учруулсан хохирлын хэмжээ, гэмт хэргийг үйлдсэн арга, нөхцөл байдлаас нь хамааруулан ялын хэмжээг ялгаатайгаар тогтоосон байдаг. Тухайлбал, ЭХ-ийн §17.3-т зааснаар:

Эрүүгийн Хууль 17.3-1-д зааснаар бага хэмжээний хохирол учруулсан бол нийтэд тустай ажил хийлгэх, зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл хорих ял шийтгэнэ.
Эрүүгийн Хууль 17.3-2-т зааснаар олон тооны хохирогчтой, эсхүл их хэмжээний хохирол учруулсан, зохион байгуулалттай гэмт бүлэг үйлдсэн бол илүү хүнд ял буюу хоёр жилээс найман жил хүртэлх хугацаагаар хорих ял шийтгэхээр заасан байдаг.

Хохирогчийн эрх

Залилангийн гэмт хэргийн улмаас хохирсон иргэн нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.2-т заасны дагуу дараах эрхтэй:

Гэмт хэргийн талаар гомдол гаргах,
Мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцох, мэдүүлэг өгөх,
Учирсан хохирлоо нөхөн төлүүлэхээр иргэний нэхэмжлэл гаргах,
Өмгөөлөгчөөр хууль зүйн туслалцаа авах.

Практик алхамууд

Хэрэв та залилангийн гэмт хэрэгт өртсөн бол дараах алхмуудыг цаг алдалгүй хийгээрэй.

1. Нэн даруй нотлох баримтаа цуглуулах

Хамгийн чухал алхам бол гэмт хэргийг нотлох бүх баримтыг цуглуулах явдал юм. Үүнд:

Банкны гүйлгээний хуулга: Мөнгө шилжүүлсэн баримт, огноо, цаг, дансны дугаар.
Харилцааны түүх: Мессенжер, сошиал медиа чат, и-мэйл, дуудлагын бичлэг зэргийн дэлгэцийн зургийг (screenshot) авах.
Холбоо барьсан мэдээлэл: Залилагчийн утасны дугаар, сошиал хаяг, дансны дугаар гэх мэт.
Гэрээ, баримт бичиг: Хэрэв ямар нэг гэрээ байгуулсан, баримт бичиг үйлдсэн бол түүний эх хувь эсвэл хуулбар.
Зар, сурталчилгаа: Тухайн үйлчилгээ, барааны талаарх зарын зураг, вэб хуудасны холбоос.

2. Цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргах

Цуглуулсан нотлох баримтаа үндэслэн харьяа дүүргийнхээ цагдаагийн газар, хэлтэст бичгээр гомдол гаргана. Гомдолд дараах зүйлсийг тодорхой тусгана:

Таны хувийн мэдээлэл: Овог нэр, регистрийн дугаар, холбоо барих утас.
Үйл явдлын дэлгэрэнгүй тайлбар: Хэзээ, хаана, хэрхэн залилуулсан, ямар үйл явдал болсон талаар аль болох нарийн бичих.
Учирсан хохирлын хэмжээ: Мөнгөн дүн болон бусад эд материалын хохирлыг тодорхой бичих.
Сэжигтний мэдээлэл: Түүний талаар мэдэх бүх мэдээллээ (нэр, утас, данс гэх мэт) оруулах.
Хавсаргасан нотлох баримтын жагсаалт: Гомдолдоо ямар баримтуудыг хавсаргаж буйгаа жагсааж бичнэ.

Гомдлыг хүлээн авсан цагдаагийн байгууллага бүртгэлийн дугаар олгох бөгөөд энэ дугаараар та хэргийнхээ явцыг лавлах боломжтой.

3. Мөрдөн шалгах ажиллагааны явц

Таны гомдлын дагуу цагдаагийн байгууллага хэрэг бүртгэлтийн ажиллагааг эхлүүлнэ. Энэ үйл явц нь дараах байдлаар үргэлжилдэг.

Диаграм ачааллаж байна...

4. Хохирлоо нөхөн төлүүлэх

Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх нь хохирогчийн хувьд хамгийн чухал асуудал юм.

Эрүүгийн хэргийн хүрээнд: Та мөрдөн байцаалтын шатанд эсвэл шүүх хуралдааны үеэр иргэний нэхэмжлэл гаргаж, учирсан хохирлоо гэм буруутай этгээдээс гаргуулахаар шаардах эрхтэй. Шүүхээс гэм буруутай нь тогтоогдвол шүүгдэгчид оногдуулсан ялаас гадна таны хохирлыг барагдуулах шийдвэрийг хамтад нь гаргадаг.
Сайн дураар барагдуулах: Хэрэг шалгагдах явцад сэжигтэн, яллагдагч таны хохирлыг сайн дураараа төлж барагдуулж болно. Энэ нь түүнд оногдуулах ялыг хөнгөрүүлэх нэг үндэслэл болдог.

Шүүхийн практик

Залилах гэмт хэрэгтэй холбоотой шүүхийн шийдвэрүүд нь иргэдэд чухал сургамж болдог.

Хуурамч бичиг баримт ашигласан тохиолдол: Тогтоол #eruu_3_2899 дугаартай хэрэгт, шүүгдэгч нь хуурамч бичиг баримт ашиглан иргэний эд хөрөнгийг залилсан байна. Шүүхээс түүний гэм буруутайг тогтоож, хорих ял оногдуулахаас гадна хохирогчид учруулсан хохирлыг бүрэн төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн. Энэ нь нотлох баримт хэр чухал болохыг харуулж байна.
Хохирол барагдуулаагүй үед ял хүндэрдэг: Тогтоол #eruu_3_2667 дугаартай хэрэгт, анхан шатны шүүхээс хорих ял оногдуулсныг давж заалдах шатны шүүх тэнсэж шийдвэрлэсэн байдаг. Гэвч хохирогчийн гомдлоор хяналтын шатны шүүх хэргийг хэлэлцээд, шүүгдэгч гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрөөгүй, хохирлыг барагдуулаагүй байхад ялыг тэнссэн нь буруу гэж үзэж, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн. Энэ нь хохирлыг нөхөн төлөх нь ялын хэмжээнд шууд нөлөөлдгийг харуулсан жишээ юм.
Цахим залилангийн хэрэг: Тогтоол #eruu_3_3534-т дурдсанаар, шүүгдэгч нь банкны системд хууль бусаар нэвтэрч, худалдаа хийх нэрийдлээр иргэдийг залилсан нь тогтоогдсон. Энэ төрлийн гэмт хэрэг нь технологийн мэдлэг шаарддаг, илрүүлэхэд төвөгтэй байдаг ч цагдаагийн байгууллагад цаг алдалгүй хандсанаар гэмт этгээдийг олж тогтоох боломжтойг харуулж байна.

Дүгнэлт

Залилангийн гэмт хэргийн хохирогч болох нь хэнд ч тохиолдож болох эрсдэл юм. Хэрэв та ийм нөхцөл байдалд орсон бол сэтгэл санаагаар уналгүй, тайван байж дараах зүйлсийг санаарай:

Цаг алдалгүй хариу үйлдэл үзүүлэх: Болсон явдлын дараа аль болох хурдан арга хэмжээ авах нь чухал.
Нотлох баримтаа бүрэн цуглуулах: Таны цуглуулсан баримт бүр хэргийг үнэн зөвөөр шийдвэрлэхэд чухал үүрэгтэй.
Хуулийн байгууллагад итгэх: Цагдаагийн байгууллагад нэн даруй гомдол гаргаж, хэргийг шалгуулах нь таны эрх ашгийг хамгаалах цорын ганц зөв зам юм.
Шаардлагатай бол хуульчаас зөвлөгөө авах: Хэрэв хэрэг нь нарийн төвөгтэй, их хэмжээний хохиролтой бол мэргэжлийн өмгөөлөгчөөс зөвлөгөө авах нь зүйтэй.

Эдгээр алхмыг зөв, цаг тухайд нь хийснээр та өөрийн эрх ашгийг хамгаалж, учирсан хохирлоо нөхөн төлүүлэх боломжоо нэмэгдүүлэх болно.