Иргэний хэргийн хялбаршуулсан ажиллагаа: Ямар тохиолдолд, хэрхэн, хэд хоногт шийдвэрлэдэг вэ?

Оршил

Иргэний эрх зүйн маргааныг шүүхээр шийдвэрлүүлэх нь цаг хугацаа, зардал их шаардсан үйл явц байдаг. Гэвч зарим тохиолдолд, тухайлбал үйл баримт нь тодорхой, талуудын хооронд маргаан багатай хэргүүдийг илүү хурдан, хялбар аргаар шийдвэрлэх боломж байдаг. Үүнийг "хялбаршуулсан журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа" гэж нэрлэдэг.

Энэхүү нийтлэлээр бид иргэний хэргийг хялбаршуулсан журмаар хэрхэн шийдвэрлэдэг, ямар хугацаа шаардагддаг, иргэн таны зүгээс юуг анхаарах ёстой талаар дэлгэрэнгүй тайлбарлах болно.

Хууль зүйн үндэслэл

Иргэний хэргийн хялбаршуулсан ажиллагааг Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулиар (ИХШХШтХ) зохицуулдаг. Энэхүү ажиллагааны гол зорилго нь шүүхийн ачааллыг бууруулах, иргэдийн цаг зав, зардлыг хэмнэхэд оршино.

Үндсэн зохицуулалт

• Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 74 дүгээр зүйл: Энэ зүйлд ямар төрлийн хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэж болохыг тодорхой заасан байдаг. Тухайлбал:

  • Хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрсөн.
  • Нэхэмжлэлийн үнийн дүн бага (хуульд тодорхой босго заасан байдаг).
  • Гэрээгээр үүрэг гүйцэтгэхийг шаардсан бөгөөд үүрэг гүйцэтгээгүй нь тодорхой баримтаар нотлогдож байгаа.
  • Талууд хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр харилцан тохиролцож, хүсэлт гаргасан зэрэг тохиолдлууд багтана.

• ИХШХШтХ-ийн §88.1-д зааснаар, хэргийг зарчмын хувьд шүүх хуралдаанаар хянан шийдвэрлэдэг боловч хялбаршуулсан ажиллагаа нь үүний үл хамаарах тохиолдол болдог. Энэ нь шүүх хуралдаан хийлгүйгээр, зөвхөн бичмэл нотлох баримтад үндэслэн хэргийг шийдвэрлэх боломжийг олгодог.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацаа

Ердийн журмаар иргэний хэргийг анхан шатны шүүх хэрэг үүсгэсэн өдрөөс хойш 60 хоногийн дотор хянан шийдвэрлэхээр хуульчилсан байдаг. Шаардлагатай тохиолдолд энэ хугацааг 30 хүртэл хоногоор нэг удаа сунгаж болно (ИХШХШтХ-ийн §71.1, 71.2).

Харин хялбаршуулсан ажиллагааны хувьд хуульд тусгайлан богино хугацаа заагаагүй ч, шүүх хуралдаан хийх, гэрчээс мэдүүлэг авах зэрэг олон шат дамжлагыг алгасдаг тул практикт 15-30 хоногийн дотор шийдвэрлэгдэх боломжтой байдаг.

Практик алхамууд

Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх үйл явцыг дараах байдлаар харж болно.

Иргэний хийх ёстой үйлдлүүд:

1. Нэхэмжлэл гаргах: Нэхэмжлэгч шаардлагаа нотолсон бүх бичмэл нотлох баримтаа (гэрээ, төлбөрийн баримт, мессеж, имэйл гэх мэт) хавсарган шүүхэд нэхэмжлэл гаргана. Хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх хүсэлтэй бол нэхэмжлэлдээ энэ тухайгаа дурдаж болно.

2. Шүүгчийн хяналт: Шүүгч нэхэмжлэл болон хавсаргасан материалыг хянаж үзээд, ИХШХШтХ-ийн §74-т заасан нөхцөл хангагдсан гэж үзвэл хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх тухай захирамж гаргана.

3. Хариуцагчийн үйлдэл: Шүүхээс нэхэмжлэлийн хувийг хариуцагчид хүргүүлж, тодорхой хугацааны дотор тайлбар ирүүлэхийг мэдэгдэнэ.

   • Хэрэв хариуцагч нэхэмжлэлийг зөвшөөрч байвал: Энэ тухайгаа бичгээр гаргаж шүүхэд ирүүлнэ.
   • Хэрэв хариуцагч татгалзаж байвал: Татгалзах болсон үндэслэл, нотлох баримтаа заасан хугацаанд шүүхэд ирүүлэх үүрэгтэй.
   • Хэрэв хариуцагч хэргийг ердийн журмаар шийдвэрлүүлэхийг хүсвэл: Энэ тухай үндэслэл бүхий хүсэлт гаргаж болно. Шүүгч хүсэлтийг үндэслэлтэй гэж үзвэл хэргийг ердийн ажиллагаанд шилжүүлнэ.

4. Шүүхийн шийдвэр: Шүүгч талуудын ирүүлсэн бичмэл тайлбар, нотлох баримтыг үнэлээд, шүүх хуралдаан хийлгүйгээр шийдвэрээ гаргана. Энэхүү шийдвэр нь ердийн журмаар гарсан шүүхийн шийдвэрийн нэгэн адил хүчин төгөлдөр бөгөөд сайн дураар биелүүлээгүй тохиолдолд албадан гүйцэтгэгдэнэ (ИХШХШтХ-ийн §11.2).

Шүүхийн практик

Хялбаршуулсан журмаар хэрэг шийдвэрлэх нь ихэвчлэн үйл баримт нь маргаангүй, тодорхой хэргүүдэд хэрэглэгддэг тул энэ ажиллагааны журам, хугацааны талаарх нарийн маргаан шүүхийн практикт харьцангуй бага байдаг. Шүүхийн шийдвэрүүдээс харахад, хялбаршуулсан ажиллагаа нь процессыг хурдасгаж байгаа ч зохигчийн мэтгэлцэх, өөрийгөө өмгөөлөх, нотлох баримт гаргах эрхийг хязгаарлаж болохгүй гэсэн зарчмыг баримталдаг.

Жишээлбэл, хариуцагчид нэхэмжлэлийн талаар огт мэдэгдэлгүй, тайлбар авалгүйгээр хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэсэн бол энэ нь ИХШХШтХ-ийн холбогдох заалтыг ноцтой зөрчсөн гэж үзэж, дээд шатны шүүхээс шийдвэрийг хүчингүй болгох үндэслэл болдог (Тогтоол #irgen_3_10597).

Дүгнэлт

Иргэний хэргийн хялбаршуулсан ажиллагаа нь иргэний эрх зүйн энгийн, маргаан багатай хэргүүдийг хурдан шуурхай, зардал багатайгаар шийдвэрлэхэд чиглэсэн үр дүнтэй механизм юм.

Таны анхаарах зүйлс:

• Нэхэмжлэгч: Шаардлагаа нотлох бүх баримтаа анхнаасаа бүрэн гүйцэд хавсаргах.
• Хариуцагч: Шүүхээс мэдэгдэх хуудас авсан бол заасан хугацаанд тайлбараа заавал гаргаж өгөх. Хугацаа хэтрүүлбэл таны эсрэг шийдвэр гарах эрсдэлтэй.
• Хоёр тал: Хэргийг хурдан шийдвэрлүүлэх сонирхолтой бол харилцан тохиролцож, хялбаршуулсан журмаар хянуулах хүсэлтийг шүүхэд хамтран гаргах боломжтой.

Хэрэв таны хэрэг нарийн төвөгтэй, олон гэрч, шинжээч оролцуулах шаардлагатай бол ердийн журмаар хянан шийдвэрлүүлэх нь илүү тохиромжтой байж болохыг анхаарна уу.